قطعات ساخته شده از مواد مختلف ممکن است برای فیکس شدن نیاز به رزوه داشته باشند. قطعات رزوه‌دار با کمک قلاویز رزوه زن به وجود می آیند و کاربردهای مختلفی را توسط انواع قلاویز می توان پوشش داد.
اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد انواع مختلف قلاویز برای رزوه‌کاری و اهداف آنها هستید، می‌توانید این راهنما را مطالعه کنید.
قلاویز رزوه چیست؟
قلاویز رزوه ابزاری برای ایجاد و تراش دادن رزوه‌های داخلی قطعات فلزی است. قلاویزهای رزوه می‌توانند به صورت دستی یا ماشینی کار کنند.
این قلاویزهای رزوه‌دار با استفاده از فولاد کروم، فولاد پرسرعت یا کارباید (الماس) ساخته میشوند. رزوه‌های خارجی موجود روی بست‌ها با استفاده از قالب ایجاد میشوند.
اجزاء یک قلاویز
یک قلاویز، از اجزاء مختلفی تشکیل می شود و هر جزء نقش مهمی را در فرآیند تراشکاری و ایجاد رزوه ایفا می‌کند. این اجزا به شرح زیر می باشند:
طول کارگیر: طولانی‌ترین جزء در قلاویز است که برش را انجام می‌دهد. دارای رزوه‌های کامل و همچنین پخ‌های رزوه است. بسته به نوع قلاویز، تعداد پخ‌های رزوه و رزوه‌های پرکننده متفاوت است.
بدنه: درست بالای بدنه قرار دارد؛ شکلی استوانه‌ای با سطحی صاف دارد. طول شاخک بسته به نوع قلاویز متفاوت است و دارای علامت‌هایی است که فاصله رزوه‌ها را مشخص می‌کند.
تانگ (TANG): جزئی به شکل مربع در بالای شاخک است. برای چرخش روی نگهدارنده قلاویز ثابت می‌شود.
فلوت‌ها (پرها): فلوت‌ها به صورت شیارهایی روی قلاویزها وجود دارند؛ آنها در طول فرآیند قلاویز کردن، براده‌ها را بیرون می‌دهند. فلوت‌ها اشکال و انواع مختلفی دارند.
پاشنه: در پشت رزوه‌ها، ناحیه‌ای شیب‌دار به نام پاشنه وجود دارد.
سطح برش: سطحی است که با قطعه در تماس است.
۱۵ نوع مختلف قلاویزها
۱۵ نوع قلاویز وجود دارد که به عنوان ابزار ایجاد رزوه استفاده میشوند؛ این موارد به شرح زیر است:
۱. قلاویز های دستی
قلاویزهای دستی معمولاً دو یا سه عدد دارند که به ترتیب مخروط، دو مخروط و سه مخروط نامیده میشوند، معمولاً فقط دو عدد. جنس قلاویزهای دستی معمولاً از فولاد ابزار آلیاژی یا فولاد ابزار کربنی است. و انتهای آن دارای یک زبانه مربعی است. قسمت برش قلاویز اول تا شش لبه و قسمت برش قلاویز دوم تا دو لبه را تراش می دهند. هنگام استفاده، معمولاً با آچار مخصوص بریده میشوند.
قلاویز پلاگ (Plug Tap)، قلاویز مخروطی (Taper Tap) و قلاویز انتهایی (Bottoming Tap)، مجموعه کاملی از قلاویزهای دستی را ایجاد می‌کنند. این قلاویز، به برش رزوه داخلی کمک می‌کند. مناسب برای کار دستی، اغلب برای تولید دسته‌ای کوچک یا کارهای تعمیر و نگهداری استفاده می‌شود.
1.1 قلاویز مخروطی
قلاویز مخروطی دارای تعداد 8 تا 10 پخ رزوه است. از آن به عنوان قلاویز اولیه برای ایجاد سوراخ‌های کور در مواد سخت استفاده می‌شود. این قلاویز حرکت بسیار تدریجی برش را تضمین می‌کند اما نمی‌تواند قسمت پایینی را رزوه کند.
۱.۲ قلاویز پلاگ
قلاویز پلاگ معمولاً بعد از قلاویز مخروطی استفاده می‌شود. این قلاویز به دستیابی به عمق مورد نیاز در سوراخ‌هایی که قبلاً حفر شده‌اند کمک می‌کند. این قلاویز دارای ۳ تا ۵ رزوه است و فشار برش قوی ارائه می‌دهد.
۱.۳ قلاویز انتهایی
قلاویز انتهایی معمولاً در انتهای پروژه قلاویزکاری استفاده می‌شود. دارای ۱ تا ۲ شیار رزوه است و نمی‌توان از آن در ابتدای پروژه استفاده کرد. این قلاویز برای تمیز کردن رزوه‌هایی که قبلاً بریده شده‌اند، در نظر گرفته شده است.
۲. قلاویز لوله
قلاویزهای لوله به تراشیدن رزوه‌های داخلی لوله ها به منظور کمک به اتصال قوی در لوله ها کمک می کنند. این قلاویزها، انواع مختلفی دارند و در کوپلینگ‌های شلنگ، اتصالات مکانیکی و کاربردهای گاز استفاده میشوند.
۳. قلاویزهای مارپیچی (Spiral Flute Taps)
قلاویزهای مارپیچی، دارای شیارهایی است که به شکل مارپیچ دور محور قلاویز پیچیده شده‌اند. این شیارها برای ایجاد رزوه‌ها در سوراخ‌های کور و سپس خارج کردن براده‌ها از طرف دیگر استفاده میشوند.
۴. قلاویزلوله گاز
قلاویز لوله گاز، نوعی قلاویز لوله است که به برش رزوه‌های عمیق کمک می‌کند. این شیر امکان رعایت ابعاد دقیق برای سیستم‌های هیدرولیک و گاز را فراهم می‌کند. این شیرها را می‌توان در سوراخ‌های استوانه‌ای و مخروطی استفاده کرد.
5. قلاویز ماشینی
قلاویزهای ماشینی در تولید قطعات مختلف بسیار محبوب هستند. این قلاویزها بیشتر در فرآیند ماشینکاری CNC استفاده میشوند و در سوراخ‌های سرتاسری و کور به خوبی کار می‌کنند.
آنها برای مواد سخت مناسب هستند و در معمولا دارای روکشی ازجنس نیترید تیتانیوم هستند.
6. قلاویز رزوه‌ساز (قلاویزهای فرم‌دهنده یا رول) Thread-Forming Taps
قلاویز رزوه‌ساز برای بریدن رزوه‌ها طراحی نشده است؛ بلکه این رزوه‌ها را فرم می‌دهد. در طول فرآیند، فلز به بیرون رانده شده و در موقعیت مشخصی فشرده می‌شود.
این قلاویز هیچ براده‌ای تولید نمی‌کند و مستعد شکستن نیستند و به ایجاد رزوه‌های قوی کمک می‌کند.
7. قلاویز مستر (Master Tap)
قلاویزهای مستر، قلاویزهای متنوعی هستند که برای ایجاد رزوه‌های تمیز در مواد سخت و محکم استفاده میشوند. این قلاویزها دارای سطوح برش بیشتری با ۷ تا ۱۰ شیار هستند.
۸. مته و قلاویز ترکیبی
مته و قلاویز ترکیبی امکان سوراخکاری و قلاویزکاری رزوه‌ها را بدون نیاز به تعویض ابزار، در یک مرحله فراهم می‌کند. این روش به صرفه‌جویی در هزینه کمک می‌کند و برای چندین ماده قابل استفاده است.
9. قلاویز کاربایدی (قلاویز تمام الماس)
قلاویزهای کاربایدی با استفاده از موادی که کاربیدهای تنگستن متخلخل نامیده می شوند ساخته میشوند. این قلاویزها به دلیل مقاومت در برابر سایش، برای مواد سخت مناسب هستند.
قلاویزهای کاربیدی، طول عمر بالایی دارند و می‌توانند در محیط‌های چالش‌برانگیز کار کنند.
۱۰. قلاویزهای ساق بلند (Long Shank Taps)
قلاویزهای کششی (بلند) به عنوان جایگزینی برای قلاویزهای رزوه‌دار استفاده میشوند. آنها دارای یک ساقه بلند در بالای بدنه خود هستند و برای رسیدن به سوراخ‌هایی که دسترسی به آنها غیرممکن است، مناسب هستند.
۱۱. قلاویز مستقیم (Spiral Point Taps)
قلاویز مستقیم، مواد را برش می‌دهد تا قلاویزهایی با سرعت بالا ایجاد کند. این قلاویز دارای شیار کم عمقی است و از این رو می‌تواند سطح وسیع‌تری را قلاویز کند.
۱۲. قلاویز پیچی ثابت (Stay Bolt Taps)
قلاویز پیچ مهاری، طولی بین ۱۵ تا ۲۰ اینچ دارد و می‌تواند رزوه‌ها را در سوراخ‌هایی که حفر شده‌اند، برش دهد.
این قلاویز برای پیچاندن پیچ‌های ماشینی رزوه‌دار طراحی شده است. این قلاویزها بیشتر در لوکوموتیوهای بخار استفاده میشوند.
۱۳. قلاویز رزوه منقطع (Interrupted Thread Taps)
قلاویزهای با رزوه منقطع برای هر انتهای رزوه یک دندانه دارند. این قلاویزها با شکستن رزوه، استخراج را بهبود می‌بخشند.
۱۴. قلاویز با پایه خمیده (Bent Shank Taps)
قلاویز ساق خمیده دارای دسته‌ای خمیده است که از زبانه )انتهای قلاویز) می‌آید. این قلاویز رزوه زدن یکنواخت را بدون توقف دستگاه حفاری تضمین می‌کند.
۱۵. قلاویز بدون پر(بدون فلوت) (Flute less Taps)
قلاویز بدون پر، تمام بدنه خود را رزوه کرده است و شیاری ندارد. این قلاویز از روش تغییر شکل با فشار برای برش رزوه‌ها به داخل سوراخ‌ها بدون برداشتن براده استفاده می‌کند.
رزوه‌های سریع و با کیفیتی ارائه می‌دهد اما برای استفاده در فلزات نرم مناسب می باشد.
چگونه از قلاویز برای رزوه‌کاری استفاده کنیم؟
فرآیند استفاده از قلاویز برای فرآیند رزوه‌کاری مراحل مختلفی دارد و در زیر مورد بحث قرار گرفته است:
بست کردن توسط گیره، اولین مرحله‌ای است که در آن قطعه کار به درستی برای رزوه‌کاری نگه داشته می‌شود. حتی کوچکترین حرکت در طول فرآیند می‌تواند منجر به نقص در قطعه شود. شما باید قطعه کار را تمیز کرده و آن را با فک گیره فیکس کنید.
مرحله دوم سوراخکاری است. ابتدا محل مورد نظر برای سوراخکاری را با مداد علامت گذاری کرده و مقداری روان کننده به ابزار می زنید. فشار و سرعت سوراخکاری را ثابت نگه دارید و سوراخ ایجاد کنید.
رزوه زنی، مرحله نهایی است که در آن نوع قلاویز مورد نظر به مته قلاویز یا دسته قلاویز متصل می شود. روان کننده در سوراخ یا نوک قلاویز اعمال می شود و با چرخاندن آن، قلاویز به داخل سوراخ فشار داده می شود تا قلاویز ایجاد شود.
ملاحظاتی برای انتخاب نوع قلاویز مناسب
هنگام انتخاب نوع مناسب قلاویز، برخی از ملاحظاتی که باید در نظر گرفته شوند به شرح زیر است:
نوع قطعه کار
هر نوع ماده دارای سطوح سختی متفاوتی است و انتخاب قلاویز به ماهیت قطعه کار بستگی دارد.
برخی قلاویزها برای مواد سخت‌تر مناسب هستند، در حالی که برخی دیگر برای مواد نرم‌تر. به عنوان مثال، قلاویزهای ماشینی با مواد سخت و قلاویزهای بدون فلوت مناسب برای فلزات نرم می باشند.
جنس قلاویز
جنس مورد استفاده در ساخت قلاویز نیز باید مورد توجه قرار گیرد. قلاویزها عمدتاً از جنس کارباید یا فولاد تندبر(HSS) ساخته میشوند.
قلاویزهای ساخته شده با فولاد تندبر ممکن است فرآیند رزوه زنی آهسته و کنترل‌شده‌ای را ارائه دهند. از سوی دیگر، قلاویزهای کاربیدی سریع و برای مواد سخت‌تر مناسب هستند.
انواع سوراخ
عمق سوراخ‌هایی که ایجاد میشوند نیز هنگام جستجوی قلاویز مناسب مورد توجه است.
هر قلاویزی دارای طیف متفاوتی از پخ‌های رزوه است؛ شیرآلاتی که حدود ۱ تا ۳ پخ رزوه دارند، ممکن است برای سوراخ‌های عمیق‌تر مناسب تر باشند.
سرعت رزوه زنی
بعضی از انواع قلاویزها برای استفاده با سرعت بالا و بعضی دیگر برای سرعت پایین در نظر گرفته شده‌اند. بنابراین، بر اساس سرعت رزوه زدن، نوع قلاویز را انتخاب نمایید.
اندازه قلاویز رزوه را با نمودار پیدا کنید
انتخاب قلاویز نیاز به در نظر گرفتن اندازه دارد و نمودار زیر تمام اندازه‌های مناسب قلاویز رزوه را برای انتخاب شما نشان می‌دهد.
Size of Tap | Major Diameter (mm) | mm per thread | Size of Drill (mm) |
M1.6 × 0.35 | 1.6mm | 0.35 | 1.25mm |
M2 × 0.4 | 2mm | 0.4 | 1.6mm |
M2.5 × 0.45 | 2.5mm | 0.45 | 2.05mm |
M3 × 0.5 | 3mm | 0.5 | 2.5mm |
M3.5 × 0.6 | 3.5mm | 0.6 | 2.9mm |
M4 × 0.7 | 4mm | 0.7 | 3.3mm |
M5 × 0.8 | 5mm | 0.8 | 4.2mm |
M6 × 1 | 6mm | 1 | 5mm |
M8 × 1.25 | 8mm | 1.25 | 6.8mm |
M8 × 1 | 8mm | 1 | 7mm |
M10 × 1.5 | 10mm | 1.5 | 8.5mm |
M10 × 1.25 | 10mm | 1.25 | 8.8mm |
M12 × 1.75 | 12mm | 1.75 | 10.2mm |
M12 × 1.25 | 12mm | 1.25 | 10.8mm |
M14 × 2 | 14mm | 2 | 12mm |
M14 × 1.5 | 14mm | 1.5 | 12.5mm |
M16 × 2 | 16mm | 2 | 14mm |
M16 × 1.5 | 16mm | 1.5 | 14.5mm |
M18 × 2.5 | 18mm | 2.5 | 15.5mm |
M18 × 1.5 | 18mm | 1.5 | 16.5mm |
M20 × 2.5 | 20mm | 2.5 | 17.5mm |
M20 × 1.5 | 20mm | 1.5 | 18.5mm |
M22 × 2.5 | 22mm | 2.5 | 19.5mm |
M22 × 1.5 | 22mm | 1.5 | 20.5mm |
M24 × 3 | 24mm | 3 | 21mm |
M24 × 2 | 24mm | 2 | 22mm |
M27 × 3 | 27mm | 3 | 24mm |
M27 × 2 | 27mm | 2 | 25mm |
نتیجه‌گیری
رزوه زدن توسط قلاویز کار بسیار ساده‌ای است. تنها چیزی که نیاز دارید انتخاب قلاویز مناسب است و این راهنما حتماً به شما در یادگیری انواع مختلف قلاویزها کمک کرده است.
اگر مشتاق تولید قلاویزهای سفارشی برای پروژه های خاص خود هستید، گروه ردهاک (RedHawk) می‌تواند این سرویس را به شما ارائه دهد.
