فرز انگشتی یک ابزار برقی است که با سرعت بسیار بالا (معمولاً بین ۲۰,۰۰۰ تا ۳۵,۰۰۰ دور در دقیقه) می‌چرخد. این ابزار برای کارهای دقیق و ظریف در فلزکاری، نجاری و تعمیرات خودرو طراحی شده است. نام لاتین آن از کاربرد اولیه ‌اش در ساخت قالب‌ها و ابزارهای صنعتی (Die Making) گرفته شده است.

این دستگاه، معمولاً وزنی حدود ۱ تا ۱.۵ کیلوگرم دارد و به راحتی در دست جای می‌گیرد. سر ابزار تراشکاری در یک کولت قرار می‌گیرد که معمولاً به اندازه ۱/۴ اینچ (۶.۳۵ میلی‌متر) یا ۱/۸ اینچ (۳.۱۷۵ میلی‌متر) است.

انواع فرز انگشتی

بر اساس کاربرد:

فرز انگشتی گلو کوتاه:

همانطور که از اسم این نوع مته فرز انگشتی مشخص می باشد، این نوع فرز انگشتی با توجه به قسمت انتهایی کوتاه خود برای سنگ زنی و کاربردهای کلی قابل استفاده می باشد و در قسمتهایی که دسترسی سخت می باشد مناسب نیست.

فرز انگشتی گلو بلند:        

بر أساس نوع طراحی، این نوع فرز انگشتی، برای کار کردن در نقاطی از قطعه کار که دسترسی سخت می باشد مناسب می باشد.

بر اساس منبع تغذیه:

فرز انگشتی بادی (Pneumatic):

 این نوع فرز انگشتی، با هوای فشرده کار می‌کند و برای کارهای سنگین و صنعتی مناسب است. سبک ‌تر بوده و در استفاده‌های طولانی ‌مدت داغ نمی کند. محدودیت این دستگاه اینست که نیاز به کمپرسور باد دارد.

فرز انگشتی برقی (Electric):

 با برق شهری کار می‌کند و برای کارهای سبک ‌تر و خانگی مناسب است. نیاز به منبع برق دارد اما استفاده از آن راحت‌ تر است.

فرز انگشتی شارژی (Cordless):

با باتری کار می‌کند و آزادی عمل بیشتری دارد. برای پروژه هایی  در مکان های دوردست و یا در مواردی که نیاز به آزادی عمل برای اپراتور مانند خودروسازی نیاز است، مناسب می باشد.

بر اساس شکل:

فرز انگشتی مستقیم (Straight Die Grinder):

جهت قرارگیری ابزار تراشکاری و بدنه دستگاه در یک راستا قرار دارند و بیشتر برای کارهای عمومی مناسب است.

فرز انگشتی سرکج یا زاویه دار (Right Angle Die Grinder):

سر آن به صورت زاویه ۹۰ درجه است و برای کار در فضاهای تنگ و محدود بسیار مفید و کاربردی می باشد.

کاربردهای فرز انگشتی

فلزکاری:

• برداشتن پلیسه های جوش و لبه‌های تیز (Deburring)

•  سنگ ‌زنی و صیقل ‌کاری فلزات

• برش قطعات فلزی کوچک

• تراش کاری دقیق روی فولاد، آلومینیوم و چدن

صنایع خودرو:

•  صیقل دادن قطعات موتور

• برداشتن رنگ از سطوح فلزی

• کار روی سیلندر و سرسیلندر

• تعمیرات بدنه خودرو در فضاهای محدود

نجاری و هنرهای دستی:

• حکاکی و منبت‌ کاری روی چوب

• سنباده ‌زنی سطوح چوبی

• ایجاد طرح‌های ظریف و هنری

سایر کاربردها:

• کار روی سنگ، سرامیک و شیشه

• ساخت جواهرات و آثار هنری

• برداشتن زنگ از ابزارها

• آماده ‌سازی سطوح برای رنگ ‌آمیزی

انواع سری فرز انگشتی

۱. فرز فرم الماس

مهم‌ ترین و پرکاربرد ترین سری برای فرز انگشتی است. از آلیاژ تنگستن کاربید ساخته می‌شود که بسیار سخت است (سختی آن سه برابر فولاد است). این فرز فرمها در اشکال مختلف ساخته می‌شوند:

• استوانه‌ای (SA - Cylinder): برای سطح ‌تراشی صاف و برداشتن پلیسه جوش
• استوانه‌ای با انتهای برنده (SB - Cylinder with End Cut): برای لبه‌ زنی و شیارزنی

• استوانه‌ای با انتهای گرد (SC - Cylindrical Radius End): برای کارهای منحنی و کانتورینگ

• سرگرد (SD - Ball Shape): برای حفره‌ سازی و منحنی ‌تراشی

• بیضی (SE - Oval): برای کارهای منحنی و پروفیل‌سازی

• شعله‌ای (SF - Flame): برای کار در زوایا و شیارها

• مخروطی (SL - Cone): برای سوراخ‌ کاری و گشاد سازی

انواع برش فرز فرم ها:

• برش تکی (Single Cut): برای چدن، فولاد و فلزات آهنی - کار عمومی

• برش دوتایی (Double Cut): برای مواد سخت ‌تر - برداشت سریع‌ تر مواد

• برش آلومینیومی (Aluma Cut): مخصوص آلومینیوم و فلزات نرم – مقاومت حرارتی بالاتری دارد.

سایز بدنه (Shank):

معمولاً 4 یا 6 میلیمتری

قطر سر:

از ۳ میلی‌متر تا ۲۵ میلی‌متر

۲. سنگ‌های سنباده‌ای  (Mounted Points / Grinding Stones)

سنگ‌های کوچک سنباده‌ ای که روی بدنه ابزار تراش نصب شده‌اند. از مواد ساینده مختلف ساخته می‌شوند:

• اکسید آلومینیوم (Aluminum Oxide): برای فلزات آهنی

• کاربید سیلیکون (Silicon Carbide): برای سنگ، سرامیک و شیشه

• الماسه (Diamond Points): برای سخت ‌ترین مواد مانند کاربید، سرامیک و سنگ

اشکال مختلف:

استوانه‌ای، مخروطی، کروی، گلوله ‌ای و…

۳. دیسک های برش (Cut-Off Wheels)

صفحات نازک و مقاوم برای برش فلزات، لوله‌ها و میله‌ها. معمولاً قطر ۳ اینچ (۷۶ میلی‌متر) دارند و با یک مندرل (Mandrel) به فرز انگشتی متصل می‌شوند.

۴. صفحات سنباده  (Sanding Discs)

برای سنباده ‌زنی سطوح چوبی یا فلزی. روی یک مندرل انعطاف‌پذیر نصب می‌شوند.

۵. برس‌های سیمی  (Wire Brushes/Wheels)

برای تمیزکاری، برداشتن زنگ و رنگ از سطوح. در انواع فولادی، برنجی و استیل ساخته می‌شوند.

۶. پدهای صیقل‌کاری (Polishing Pads)

برای صیقل زدن و براق کردن سطوح فلزی و چوبی.

۷. مته‌های معمولی و مته های فرز انگشتی کوچک  (Small Drill Bits & End Mills)

برای سوراخ‌ کاری دقیق و فرزکاری قطعات کوچک.

مقایسه با سنگ فرز (Angle Grinder)

فرز انگشتی برای کارهای دقیق و ظریف طراحی شده، در حالی که سنگ فرز، برای کارهای سنگین‌تر و برداشت سریع مواد است. فرز انگشتی سبک ‌تر، کوچک ‌تر و سرعت بیشتری دارد، اما توان کمتری دارد.

نکته مهم:

هنگام خرید سر ابزار، حتماً اندازه بدنه سری فرز انگشتی را با کولت دستگاه خود تطبیق دهید و سرعت مجاز را بررسی کنید.

منابع:

1. ONEVAN Tool - “Die Grinder: Uses, Types, and Tips for Using” (2024)
2. Midland Tool - “Die Grinders: What are they used for?” (2024)
3. Fine Power Tools - “What Is a Die Grinder and What Are Its Uses?” (2019)
4. Wikipedia - “Rotary tool” (2025)
5. Popular Woodworking - “Die Grinder: What is it, and How do You Use One?” (2024)
6. SUMAKE - “What is a Die Grinder?” (2025)
7. Ronix Tools - “Die Grinders Vs Angle Grinders: The Facts You Should Not Miss” (2024)
8. Wood Create - “The Complete Guide to Die Grinder Bits” (2024)
9. Carbide Bur - “Carbide Bur Die Grinder Bits Made in USA” (2025)
10. Empire Abrasives - “Tungsten Carbide Burrs” (2024)
11. Wikipedia - “Grinding wheel” (2025)
12. Dome Abrasives - “Exploring Grinding Wheels for Die Grinders” (2024)
13. Sparky Abrasives - “Abrasive Mounted Points | Grinding Stones”