مته فرز انگشتی استوک اروپایی: آیا خرید ابزارهای تراشکاری استوک ارزش دارد؟

در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، بازاری رو به رشد برای خرید و فروش مته فرز انگشتی و اینسرت دست دوم اروپایی وجود دارد. این بازار که در ایران با نام “استوک” شناخته می‌شود، به تولید کنندگان این امکان را می‌دهد که ابزارهای تراشکاری برندهای معتبر اروپایی مانند سندویک، گورینگ و یا حتی برندهای ژاپنی مانند مییتسوبیشی را با قیمتی مشابه محصولات نوی چینی خریداری کنند. اما آیا این خرید واقعاً تصمیم عاقلانه‌ای است؟ در این مقاله به بررسی جامع مزایا و معایب این نوع خرید می‌پردازیم.

واقعیت بازار مته های فرز انگشتی استوک

منشا ابزارهای استوک

بر اساس تجربیات کاربران در انجمن‌های بین‌المللی، مته های فرز انگشتی استوک معمولاً از سه منبع اصلی تأمین می‌شوند:

کارگاه‌های CNC با دقت بالا:

بسیاری از کارگاه‌های CNC که بر روی پروژه های هوافضا و تراشکاری دقیق تخصص دارند، ابزارهای خود را بر اساس زمان، تعویض می‌کنند نه میزان فرسودگی واقعی. این ابزارهای در حد نو معمولا در همان بازارهای اروپایی به صورت تکی توسط فروشنده های خرد در سایت هایی مانند EBAY فروخته می شوند.

با کمی تحقیق در ارتباط با قیمت این محصولات در این سایت ها می توان متوجه شد که قیمت های ارائه شده برای این نوع ابزارهای استوک بسیار بالاتر از آنچه که در بازارهای کشورهای در حال توسعه مانند ایران، می باشد. این نکته خود گواه این مطلب است که وارد کنندگان استوک در ایران، معمولا این نوع ابزار را از کشور مبدا (مانند آلمان و یا انگلیس) خریداری نمی کنند.

حراج‌های صنعتی و تعطیلی کارخانه‌ها:

کارخانه‌هایی که در حال تعطیل شدن هستند و یا خط تولید خود را تغییر داده اند، مقادیر زیادی ابزار استوک عرضه می‌کنند. این نوع ابزار تراشکاری استوک نیز بسیار مرغوب و در عین حال کم یاب هستند. با توجه به حجم بالای واردات ابزار استوک و استفاده آن در کارگاه های تراشکاری، می توان دریافت که تعداد کمی از ابزار استوک بدین صورت خریداری شده اند.

ابزارهایی که تاریخ مصرف آن گذشته و مجددا تیز شده اند:

برخی از فروشندگان، ابزارهای خراب یا چندین بار تیز شده را به عنوان استوک می ‌فروشند.

مشکلات واقعی خرید مته های فرز انگشتی استوک

۱. کاهش قطر پس از تیز کردن

این بزرگ ‌ترین مشکل مته های فرز انگشتی استوک است. هر بار که یک مته فرز انگشتی تیز می‌شود، قطر آن کاهش می‌یابد. یک کاربر در انجمن بین المللی Garage Journal توضیح می دهد که: “مته های فرز انگشتی با کیفیت، به راحتی می‌توانند به حالت مانند نو برسند، متأسفانه این باعث می‌شود که اندازه آن‌ها کوچک ‌تر شود. بنابراین اگر کسی بخواهد یک شیار 10 میلیمتری با مته فرز انگشتی استوک تیز شده با سایز 10 میلیمتر را تراش دهد، در نهایت یک شیار 9/8 یا 9/9 میایمتری خواهد داشت، نه 10 میلیمتری.”

این مشکل به ویژه برای مته های فرز انگشتی کوچک ‌تر جدی‌تر می باشد.

۲. از دست رفتن زاویه براده (Rake) و هندسه برشی

زاویه براده در واقع زاویه ای که سطح ابزار و خط عمود بر سطح قطعه کار ایجاد می کند، تعریف می شود. این زاویه نقش بسیار مهمی در تخلیه براده از داخل مته در طول تراشکاری ایفا می کند.

یکی از کاربران با تجربه در یکی از انجمن های معتبر تراشکاری اروپا (Home Machinist) هشدار می دهد که “هر چه مواد بیشتری در اثر تیز کردن مته از محیط آن حذف شود، لبه برشی مته به سمت مرکز آن، حرکت می‌کند. در هر مته فرز انگشتی آکبند، مارپیچ طوری جهت ‌گیری شده است تا زاویه براده ی مثبت را شکل دهد. به خصوص در مته های فرز انگشتی با قطر کم، با کاهش این لبه برشی در اثر تیز کردن، شعاع مته کاهش یافته و در نتیجه به سرعت زاویه براده مثبت را کاهش داده و یا اغلب از بین می‌برد.”

این کاربر ادامه می دهد که: “علاوه بر این، مته فرز انگشتی که اکنون قطر کاهش یافته دارد، در توانایی جابجایی براده‌ها دچار ضعف شده و بنابراین جوش براده می‌تواند مشکل بزرگ ‌تری را ایجاد نماید.”

۳. مشکلات عملکرد پس از تیز کردن

در انجمن بین المللی CNC Zone، یک کاربر از تجربه خود اینگونه می نویسد که: “وقتی مته فرز انگشتی الماس 20 میلیمتری را برای تیز کردن می ‌فرستم، ابزار عالی به نظر می‌رسد، اما مانند ابزار جدید برش نمی‌دهد. مشکل بزرگ، لرزش است، به خصوص هنگام تراشکاری از پهلو. تقریباً مثل این است که ابزار بیش از حد استاندارد، تیز شده است.”

کاربر دیگری توضیح داد: “اگر مته های فرز انگشتی تیز شده را با مته های فرز انگشتی آکبند که دارای روکش استاندارد و دست نخورده از شرکت هستند، مقایسه کنید، می توانید دلیل ارتعاش را در مته های فرز انگشتی استوک دریابید. روکش استاندارد کارخانه طوری طراحی شده است که به کاهش لرزش مته کمک نماید. "

۴. کیفیت نامشخص و عدم شفافیت

در هنگام خرید ابزار تراشکاری استوک، متغیرهای زیادی وجود دارد و بازار بسیار محدودی دارد. بیشتر کارگاه‌های تراشکاری ممکن است فریب اسم و برند حک شده بر روی این ابزار را خورده و بعد از نصب و کار کردن با آن متوجه مستهلک بودن تعدادی از ابزار خریداری شده و یا حتی آسیب رسیدن به دستگاه های تراشکاری بدلیل ارتعاش بیش از حد باشند.

حتی اگر این ابزار استوک تیز به نظر برسند، هیچ تضمینی وجود ندارد که به درستی و مطابق با استانداردها و رعایت زوایا، تیز شده باشند.

۵. تعداد دفعات تیز کردن ابزار قبل از ارائه به بازار

پس از تیز نمودن های متعدد، ابزار اثربخشی خود را از دست می‌دهد. زاویه براده و عمق پرهای مته کاهش می‌یابد و مته فرز انگشتی، کارایی خود را از دست می دهد. ابزار تراشکاری حتی اگر بسیار مرغوب باشد، معمولاً می‌تواند ۵ تا ۱۰ بار تیز شود، اما نکته تلخ اینست که بسیاری از ابزارهای استوک موجود در بازار، قبلاً بیشتر از این تعداد، تیز شده‌اند.

چه زمانی خرید ابزار استوک تا حدی منطقی می باشد؟

فقط در شرایط بسیار خاص:

• اگر می‌توانید تک تک ابزار را شخصاً بررسی کنید و اندازه‌ گیری دقیق انجام دهید.

• اگر کارگاه خود را دارید و می‌توانید اندازه کاهش یافته را جبران کنید

• اگر مته های فرز انگشتی بزرگ ‌تر (بیشتر از 20 میلیمتر) خریداری می‌کنید که تیز شدن مجدد آن‌ ها، اثرات کمتری بر روی کارایی مته دارد.

• اگر از فروشنده مطمئنی خریداری می‌کنید که می‌تواند تاریخچه ابزار را تأیید کند. این نکته بسیار مهم، برای خریداران نهایی در ایران قاعدتا منتفی می باشد. چون شما نمی توانید شخصا از کارگاه ها و یا کارخانجات تراشکاری در اروپا که این مته ها را ارائه می دهند خریداری کنید!

نتیجه ‌گیری

نکات ارائه شده در اینجا نظرات شخصی ما نمی باشد، بلکه بر اساس تجربیات کاربران حرفه ای صنعت تراشکاری در انجمن‌های بین‌المللی مانند Practical Machinist، Hobby-Machinist و Garage Journal، ارائه گردیده است. خرید مته فرز انگشتی استوک اروپایی برای اکثر تولید کنندگان کوچک و متوسط تصمیم عاقلانه‌ای نیست. مشکلات کاهش قطر، از دست رفتن هندسه برشی، عملکرد نامطمئن و هزینه‌های پنهان، مزایای احتمالی را تحت الشعاع قرار می‌دهند.